170 Tragiczna historia Generalnego Gubernatorstwa, czyli Rzeczpospolita Polska pod okupacją niemiecką 1939-1945

Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera

Zamiast wstępu – życzenia specjalnie z okazji 17 Września 1939, dla Janka Tomka Groszka i wszystkich jego miłośników, naśladowców, jak i wszystkich jego obrzezanych rasistowskich koleżanek i kolegów po „fachu”. Obyście wkrótce otrzymali to, na co wszyscy solidnie zapracowaliście i zasłużyliście!

Z całego serca życzę wam wszystkim, żeby wasze przeciw-słowiańskie kłamstwa, zamieniły się w gówno, a następnie stanęły wam w gardłach, nabrzmiały i wyciekły nosami, jak gluty podczas kataru! Nie życzę wam śmierci… o nie… Życzę wam dłuuugiego życie, tak żebyście łykali to, co stworzyliście wy i wasi przodkowie w nieskończoność!

Za dwa dni przypomnę wam jak „lojalnie” wobec Rzeczpospolitej Polskiej zachowywali się wasi przodkowie, na przykładzie ich kolaboracji z drugim najeźdźcą, czyli żydokomunistyczną Rosją Sowiecką, który napadł na Polskę 17 Września 1939, będąc w zmowie z hitlerowskimi Niemcami i gorliwie wypełniając postanowienie paktu Ribbentrop-Mołotow. Jeszcze raz gratuluję wam wciąż dobrego samopoczucia jak i zupełnego braku jakichkolwiek zahamowań etycznych! Jesteście niesamowici! Tradycja zobowiązuje… 🙂

~kiki [12 godzin temu]
Niech mi ktoś przypomni, kto wtedy solidaryzował się z Polakami? Teraz Ci oprawcy najgłośniej biją w tarabany, aby solidaryzować się i powołują się na naszą emigrację, to się przyjrzyjcie co robiliście i jak nie można było stąd uciekać? Potem oddaliście nas w łapy Stalina.

~rys [12 godzin temu]
jaki holokaust niemcy sa ok to polacy wymordowali żydów zagazowali ich i spalili ,napisał wybitny historyk gross

~euroleming [13 godzin temu]
a najwięcej uchodźców do przyjęli Niemcy i Sowieci we wrześniu 1939 jak powiedziałby komisarz ludowy junkers

~gr 10 [13 godzin temu]
Ten przewodnik wydali NIEMCY, czemu nikt już nie nazywa spraw po imieniu??

~wmt [14 godzin temu]
W Malborku, na stoisku niemieckojęzycznym można było parę lat temu kupić książki: „Spacerem po niemieckim Śląsku” i „Spacerem po niemieckich Mazurach”. Niemiecka młodzież zachowywała się prowokująco, a przewodnicy zachowywali pokorną uniżoność wobec nich. No, ale Niemcy to przecież naród panów.

Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera
The Dark Heart of Hitler’s Europe
autor: Martin Winstone
przekład: Tomasz Fiedorek
ISBN: 978-83-7818-550-5
data wydania: 08-09-2015
wymiary: 150×225 mm
liczba stron: 424
wydawnictwo: Rebis, Dom Wydawniczy Sp. z o.o.
gatunek: Historia powszechna

http://ksiazki.wp.pl/bid,81438,tytul,Generalne-Gubernatorstwo-Mroczne-serce-Europy-Hitlera,ksiazka.html

Pierwsza powstała poza granicami Polski i opracowana z takim rozmachem monografia na temat tragicznej historii Generalnego Gubernatorstwa!

Tragiczna historia Generalnego Gubernatorstwa – nazistowskiej kolonii stworzonej w historycznym centrum Polski – wyróżnia się nawet na tle okrucieństw niemieckich rządów w okupowanej Europie. Oddzielone od Rzeszy, ale rządzone przez Niemców, za pośrednictwem brutalnego i skorumpowanego reżimu kierowanego przez Hansa Franka Generalne Gubernatorstwo stało się głównym „laboratorium rasowym” Trzeciej Rzeszy i największym ośrodkiem Holokaustu.

Było to prawdziwe mroczne serce hitlerowskiego imperium. To tu przeprowadzono akcję „Reinhard”, największą operację ludobójczą w dziejach ludzkości, w czasie której w ciągu 18 miesięcy zamordowano 1,7 miliona Żydów, a wobec polskiej ludności realizowano systematyczną kampanię terroru, eksploatacji i czystek etnicznych. Było to miejsce, w którym można było bezkarnie rozstrzelać 42 tysiące ludzi w dwa dni, i odebrać tysiące dzieci ich rodzinom. Przewodniki turystyczne zachęcały zaś niemieckich turystów, by przyjeżdżali do tego atrakcyjnego miejsca, by zwiedzić miasta, które „zostały już odżydzone”.

Mroczne serce okupowanej Europy przedstawia pełną historię nazistowskiego reżimu okupacyjnego w Polsce oraz tragicznych doświadczeń Polaków, Żydów i przedstawicieli innych narodów, którzy znaleźli się pod jego władzą. Korzystając z bogatych źródeł, począwszy od dzienników i relacji świadków, po wcześniej niedoceniane, niezwykle oryginalne materiały, jak na przykład przewodniki turystyczne czy utwory poetyckie, Martin Winstone umożliwia czytelnikowi wyjątkowy wgląd w działalność Generalnego Gubernatorstwa.

Historia miejsca największej operacji ludobójczej w historii!

Od samego początku swego istnienia Generalne Gubernatorstwo stało się miejscem pełnym chaosu i bezprawia, zaś w momencie swego upadku było usiane masowymi mogiłami ofiar największego ludobójstwa w historii. W pierwszym anglojęzycznym opracowaniu poświęconym temu problemowi, Martin Winstone w klarowny sposób ukazuje często pomijany rozdział historii Polski i losów Żydów. Książka napisana w przystępny, zrównoważony i przesycony humanizmem sposób, na podstawie niezliczonych źródeł w języku polskim i niemieckim, nadaje masowym cierpieniom ludzką twarz. Winstone umieszcza również tragiczne losy tego miejsca w kontekście wewnętrznych rozgrywek politycznych Trzeciej Rzeszy oraz rywalizacji w obozie aliantów. To główne osiągnięcie tej książki, zasługującej na uwagę nie tylko ze strony studentów i badaczy, dla których będzie nieocenioną lekturą. – David Cesarani, profesor historii, Royal Holloway, Uniwersytet Londyński

Ta znakomita książka wypełnia ogromną lukę w naszej wiedzy na temat drugiej wojny światowej, zwracając uwagę na obszar zupełnie niepodobny do jakiegokolwiek innego kraju okupowanej Europy, na którym naziści testowali swoje obłąkane teorie ekonomiczne, społeczne i rasowe. -Adam Zamoyski, autor książek „Orły nad Europą”, „1812. Wojna z Rosją”, „Warszawa 1920. Nieudany podbój Europy”

~gogola [2015-09-09 16:56]
slusznie ze zostala napisana, bo to bylo przemilczane ze strony zachodu

…..

http://ksiazki.wp.pl/agid,17849776,gid,17849776,opage,2,tytul,Tragiczna-historia-Generalnego-Gubernatorstwa,galeria.html#opOpinie

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_1__hans__frank__bundesarchiv.jpeg.jpg
Hans Frank/Bundesarchiv/CC BY-SA 3.0 de

Historyczna fascynacja

Tragiczna historia Generalnego Gubernatorstwa – nazistowskiej kolonii stworzonej w historycznym centrum Polski – wyróżnia się nawet na tle okrucieństw niemieckich rządów w okupowanej Europie – czytamy w opisie książki „Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy”, której autor, Martin Winstone, został przepytany przez Ewę Jankowską.

Ewa Jankowska: Gdy podejmujemy temat tego, co działo się w Polsce za czasów Holokaustu, zazwyczaj koncentrujemy się na określonych miejscach – getcie warszawskim, Auschwitz Birkenau czy innych obozach koncentracyjnych. Nie mówimy o Generalnym Gubernatorstwie jako całości – miejscu, gdzie dokonano jednej z największych zbrodni w dziejach ludzkości.

Martin Winstone: Dokładnie. Generalne Gubernatorstwo od strony historycznej fascynowało mnie od zawsze. Ale tak naprawdę tym, co skłoniło mnie do napisania książki o całym regionie, był przewodnik Baedekera po Generalnym Gubernatorstwie, który został napisany na zlecenie Hansa Franka, generalnego gubernatora. To książka niezwykła. Sam pomysł wydania przewodnika turystycznego, gdy wojna się toczy, już jest nieprawdopodobny. A wydanie go w miejscu, w którym cały czas dochodzi do najokrutniejszych aktów ludobójstwa, już w ogóle nie mieści się w głowie.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_2__proklamacja__domena.jpeg.jpg
Proklamacja GG/domena publiczna

Z drugiej strony w przewodniku nie ma praktycznie wzmianki o tym, co się naprawdę działo w określonych regionach GG.

Większość informacji zawartych w przewodniku dotyczy tego, jak dostać się z jednego miejsca do drugiego, dokąd pójść, co zobaczyć, jakie odwiedzić restauracje. Bardzo rzadko pojawiają się jakiekolwiek wskazówki, które mogłyby sugerować, co naprawdę się tam działo. Mimo to, w niektórych fragmentach można wyczuć niemiecką postawę wobec innych narodów. GG było niemiecką kolonią, więc znajdowały się tam osobne hotele dla Niemców, były pociągi wyłącznie niemieckie, teatry, do których mogli chodzić tylko Niemcy.

W przewodniku zaznaczano również miejsca, które już były wolne od Żydów, jak Kraków czy Lublin. Nigdzie oczywiście nie wyjaśniano, dlaczego tych Żydów już tam nie ma i, co się z nimi właściwie stało. Ten proces przesiedlania opisywany był w sposób niesugerujący żadnego okrucieństwa. Dziś jednak wiemy, z czym naprawdę się on wiązał – z pozbawianiem domów tysięcy ludzi, wysyłaniem ich do obozów, na śmierć. W książce próbowano również uzasadnić obecność Niemców na tych terenach i tym samym wytłumaczyć, skąd proces przesiedlania stamtąd innych grup etnicznych. Niemcy, sięgając do różnych historycznych „źródeł” udowadniali, że tak naprawdę te tereny zawsze były niemieckie i kiedyś należały do Niemców, że polska kultura, to w rzeczywistości niemiecka kultura. Co oczywiście jest bzdurą.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_3__t__ewald__domena.jpeg.jpg
Tramwaj ”tylko dla Niemców”/T.Ewald/domena publiczna

I rzeczywiście Niemcy przyjeżdżali do GG, żeby je zwiedzać?

W pewnym sensie tak. Nie była to turystyka taka, jaką znamy dziś, bo jednak trwała wojna, ale rzeczywiście bardzo wielu Niemców podróżowało do GG i zwiedzało budynki, chodziło do teatru, podziwiało „nowe niemieckie atrakcje”. Z jednej strony w przewodniku nie ma żadnych wzmianek o gettach – teoretycznie, kiedy przewodnik został wydany, czyli w 1943 roku, na terenie GG gett już nie było, z drugiej strony z innych źródeł wiadomo, że byli Niemcy, którzy chodzili po gettach i robili zdjęcia. Jeździli tam jak na ludzkie safari, gdzie Żydzi odgrywali rolę egzotycznych zwierząt, które oglądało się przez kraty.

Jaki był właściwie cel wydania takiego przewodnika?

Oczywiście – propagandowy. W 1942 roku, kiedy Frank złożył zlecenie na napisanie przewodnika, Niemcy żyli jeszcze w przekonaniu, że wojnę wygrają i że kiedyś na terytoria GG będą przybywać turyści z Niemiec i powoli sprowadzać się tam będą niemieccy obywatele. Przewodnik pokazywał więc, że te nowe Niemcy już powstają, że w niektórych miejscach nie ma już w ogóle Polaków i Żydów, i lada dzień GG będzie czyste pod względem rasowym. Co prawda, gdy przewodnik został wydany w 1943, nie było już takie pewne, że Niemcy wojnę wygrają, jednocześnie wiemy, że mimo świadomości niezadowalającego końca, naziści nie zaniechali procesu przesiedlania Polaków oraz eksterminacji Żydów. Wiec to założenie, że gdy wojna się skończy i na te tereny powoli zaczną przybywać Niemcy – czy to jako turyści, czy jako nowi mieszkańcy, logicznie współgrało z powstaniem takiego przewodnika.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_4__promi__domena__publiczna.jpeg.jpg
Plakat antysemicki rozwieszany w miastach GG/Promi/domena publiczna

Jaki właściwie Niemcy mieli plan wobec określonych narodów – Polaków, Żydów?

Te plany się zmieniały. Nie jestem pewien, czy na początku w ogóle Niemcy mieli jakąś konkretną strategię, ponieważ samo stworzenie GG nie było aktem zamierzonym. Wiadomo było, że cała zachodnia, przemysłowa Polska, zostanie niezwłocznie przyłączona do Niemiec. GG było tym, co zostało po przyłączeniu tamtych ziem i stanowiło terytorium gorszego sortu – pod względem ekonomicznym nie było już tak bardzo atrakcyjne, jak zachód, w dodatku mieszkało tam dużo Polaków i Żydów. Hitler założył więc sobie, że GG będzie wykorzystywane jako fabryka, gdzie produkowane będzie pożywienie, które potem przewożone będzie do Niemiec, oraz będzie funkcjonowało jako miejsce skupu wszystkich tych, którzy się nazistom nie podobali – ludzi gorszych rasowo. Naturalne więc było, że Polacy i Żydzi zamieszkujący zachodnią Polskę, po przyłączeniu jej do Niemiec, zostaną od razu deportowani do GG.

W miarę upływu czasu niemiecka perspektywa się jednak zmieniała. Gdy pojawił się plan – było to mniej więcej pod koniec 1941 r. – że na tych terenach kiedyś osiedlą się Niemcy, jasnym stało się, że Żydzi zostaną po prostu wymordowani.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_5budowa__muru__getta__domena.jpeg.jpg
Budowa muru getta/autor nieznany/domena publiczna

Wcześniej naziści nie planowali eksterminacji Żydów?

Zakładano ich śmierć, ale nie planowano, że odbędzie się to w formie masowego ludobójstwa. Oczekiwano raczej, że Żydzi po prostu umrą na skutek fatalnych warunków – z powodu chorób czy z głodu. Przez jakiś czas planowano wysyłać ich również w różne miejsca, jak chociażby na Madagaskar, ale kiedy okazało się to niemożliwe, a Żydów wciąż było dużo w 1941 roku, podjęto decyzję o ich wymordowaniu jeszcze w czasie trwania wojny. Obozy w GG – w Bełżcu, Treblince, Sobiborze, miały stanowić główne centra zagłady.

A Polacy?

Pod koniec 1941 r. plan wobec Polaków był taki, jaki pierwotnie wobec Żydów – czyli deportacja. Himmler zakładał wywózkę Polaków na wschód Uralu, co się nigdy nie stało, ale wiemy, że akcja Zamość była próbą realizacji tego planu. A ci Polacy – czyli zdecydowana mniejszość – którzy pozostaliby w GG, mieli zostać poddani germanizacji.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_6__demontaz__pomnika__mickiewicza__krakow__1940__domena.jpeg.jpg
Demontaż pomnika A. Mickiewicza w Poznaniu/autor nieznany/domena publiczna

Dlaczego wobec tego naziści chcieli zniszczyć polską inteligencję?

Hans Frank wierzył, że celując w inteligencję zwalczy potencjalny opór. Liczył na to, że zwyczajni prości ludzie, jak chłopi, robotnicy, pójdą za nim, że uda mu się ich w jakiś sposób kupić i tym samym kontrolować. Oczywiście do tego nigdy nie doszło, ze względu na wszechogarniający terror, jaki naziści nieustannie stosowali. Nawet jak w danej wsi został zamordowany jakiś oficer SS, to karany nie był wyłącznie winowajca, ale cała wieś. Niemcy przychodzili i palili domy, zabijali wszystkich mieszkańców.

Czyli panował ogólny zamęt.

Tak, ludzie nie wiedzieli, czego się spodziewać. Hans Frank był wystarczająco inteligentny, żeby wiedzieć, że głodzenie i narażanie ludzi na choroby na pewno nie spowoduje, że ci ludzie będą w stanie pracować jak woły. I dlatego okazjonalnie wspominał o poprawie warunków, licząc również na to, że w ten sposób zdobędzie poparcie wśród Polaków. Ale w konsekwencji do tej poprawy nigdy nie dochodziło.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_7__podzial__adm__gg__1940__domena__publiczna.jpeg.jpg
Podział administracyjny GG, 1940 r./domena publiczna

Dlaczego?

Bo Hitler nie chciał o tym słuchać.

I Frank na to przystawał?

Działania Franka charakteryzowała swego rodzaju schizofrenia. Z jednej strony widział siebie w roli takiego włoskiego renesansowego księcia – do którego było mu w sumie blisko zważywszy na ilość skradzionych dzieł sztuki – któremu zależało na poparciu ludu, na tym, aby ludzie postrzegali go jako człowieka stanowczego, ale sprawiedliwego. Z drugiej strony był całkowicie podporządkowany Hitlerowi, który zawsze o GG wypowiadał się w najgorszych słowach i zawsze naciskał na to, aby stosować tam terror. W pewnym momencie Hitler powiedział nawet, że GG to nic innego jak olbrzymi polski obóz pracy. Frank nie zawsze zgadzał się z wizją Fuhrera, wiedział, że jeśli wprowadzi tylko wyzysk i terror, to rządzenie GG będzie bardzo trudne. Mówił, że kiedy skończy się wojna, będziemy robić z Polaków i Ukraińców mięso mielone, ale na razie musimy przynajmniej udawać, że jesteśmy dla nich mili. Najpierw trzeba wygrać wojnę.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_8__Parada__wojsk__niemieckich__w__Krakowie__25__padziernika__1940__niedziela__z__okazji__pierwszej__rocznicy__utworzenia__GG.jpeg.jpg
Parada wojsk niemieckich w Krakowie w rocznicę utworzenia GG/autor nieznany/domena publiczna

Ale, jak pan mówi, nawet tego udawania za bardzo nie było.

Nie, bo Frank nie był w stanie zrobić nic przeciwko Hitlerowi. I Hitler o tym wiedział. Frank to był bardzo ambitny człowiek. Nie był zadowolony z tego, jak przebiegła jego kariera w latach 30. – liczył wtedy, że obejmie stanowisko ministra sprawiedliwości. To się nigdy nie stało. Jadąc do Krakowa i obejmując władzę nad GG, miał nadzieję, że to zwiększy jego szanse na awans, że pewnego dnia wróci do Niemiec w chwale, Hitler poklepie go po plecach i obsadzi go na jakimś bardzo ważnym stanowisku w reżimie nazistowskim. Prawdopodobnie nigdy by się to nie stało, bo Hitler niespecjalnie cenił Franka. Ale takie były jego wyobrażenia. Osoby przebywające blisko Franka, na przykład jego syn Nicolas, który wydał niesamowitą książkę o znienawidzonym ojcu, mówili, że był to człowiek, który zawsze desperacko szukał poparcia u Hitlera. Miał swoje przemyślenia, bo głupi nie był, ale potem jechał na spotkanie z Hitlerem i wracał z konkretnymi rozkazami. Sam Frank w rozmowie z psychologami podczas przesłuchań w Norymberdze wyznał, że Hitler go uwiódł.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_9__domena__publiczna.jpeg.jpg
Żydowskie rodziny na celowniku Niemców/autor nieznany/domena publiczna

Jak wyglądało to życie w GG za reżimu Franka?

Było żałosne. Racje żywnościowe zaspokajały 27 proc. dziennego zapotrzebowania na kalorie dla dorosłego człowieka. W przypadku Żydów było to 10 proc. Ludzie albo głodowali albo musieli organizować sobie pożywienie na własną rękę.

I tak rozwinął się czarny rynek.

Tak. Na terenie GG istniały nawet fabryki, które kupowały jedzenie na czarnym rynku, żeby wykarmić pracowników, bo ci z głodu nie byli w stanie pracować. Ludzie masowo nie przychodzili do pracy, bo to, co zarobili nie starczało im na zakup jedzenia. Więc szukali drugiej pracy na czarnym rynku. Ponadto okradali fabryki. Nawet jeżeli nie było tam jedzenia, to zawsze znalazło się coś, co można było później na to jedzenie wymienić. I dochodziło do kuriozum. Bo gdy w którejś z fabryk okazało się, ze doszło do kradzieży i strażnicy kazali wszystkim pracownikom opróżnić kieszenie, żeby sprawdzić, kto jest winowajcą, to wychodziło na jaw, że każdy coś zabrał. I co Niemcy mieli zrobić? Nic nie mogli zrobić, tolerowali to, bo wiedzieli, że pracownicy, którzy są zmęczeni, głodni, chorzy pracować nie będą w stanie.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_10__pawiak__domena__publiczna.jpeg.jpg
Egzekucja polskich więźniów z Pawiaka/autor nieznany/domena publiczna

Z drugiej strony nie starali się jakoś poprawiać ich sytuacji.

Nazistom na Polakach i Żydach nigdy nie zależało. To zawsze byli ludzie gorsi. Niemców nie obchodziło, co się z nimi stanie. Długo żyli też w przekonaniu, że jak jedni umrą, to przyślą kolejnych. Co wcale nie było takie oczywiste, bo wielu, i to tych najlepszych, wysyłano na prace do Niemiec. Więc ten stereotyp, że naziści zawsze byli tak świetnie zorganizowani, nie ma tak naprawdę odzwierciedlenia w rzeczywistości. Zawsze przyświecał im ten sam wspólny cel – to trzeba przyznać – ale sam proces jego realizacji odbywał się sposób niezwykle chaotyczny. Oprócz niespójnych strategii i braku konsekwencji, dochodziła ogromna korupcja oraz osobiste niesnaski między liderami, jakieś niezaspokojone ambicje, kompleksy.

Czy ludzie się w jakiś sposób buntowali w GG? Oczywiście największym aktem sprzeciwu było Powstanie Warszawskie, ale czy wcześniej ludzie stawiali opór?

Właśnie ze względu na to, że ta polityka nazistowska była tak chaotyczna, ludzie nie wiedzieli, co robić. Z jednej strony żyli w przeświadczeniu, że jak będą posłuszni i nie będą się narażać, to nic złego się nie stanie, z drugiej ta nieobliczalność nazistów i ogromna brutalność, doprowadzały do sytuacji, w której nic nie było już pewne. Naziści twierdzili, że przymusowe wysyłki do pracy w Niemczech to rzadkość, prawda była jednak taka, że zdarzało się to bardzo często. Więc ten opór nasilał się, kiedy ludzie czuli, że już gorzej być nie może. Tak było na przykład w przypadku Powstania Zamojskiego.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_11__s__baluk__powstanie__wwa__domena.jpeg.jpg
Powstańcy warszawscy/S. Bałuk/domena publiczna

Żydzi też stawiali opór?

Wielu pisarzy, nawet żydowskiego pochodzenia, przez długi czas twierdziło, że Żydzi nie stawiali oporu. Co nie jest prawdą. Oczywiście trzeba brać pod uwagę to, że stawianie oporu dla wielu było bardzo trudne – ze względu na wiek, choroby, wygłodzenie. Ale w rzeczywistości tego oporu było więcej niż się ludziom wydaje. Najlepszym przykładem jest oczywiście Powstanie w Getcie Warszawskim. Pamiętać należy również, że aż do 1942 roku ludzie nie mieli pojęcia, co się stanie. Obawiali się, że jeśli zaczną buntować się za wcześnie, to wyłącznie rozjuszą nazistów. Wszystko zmieniło się, gdy już było jasne, jaki jest ich cel. Żydzi zbuntowali się w getcie lwowskim czy częstochowskim. Wielu młodych, wytrzymałych fizycznie, uciekało do lasów i tam tworzyło grupy partyzanckie.

Polska historia ze zrozumiałych względów koncentruje się na działaniach Armii Krajowej, Powstaniu Warszawskim i Powstaniu w Getcie, bo były to zdarzenia na największą skalę, ale w rzeczywistości poza AK funkcjonowało bardzo dużo grup partyzanckich. Tworzyli je chłopi, więźniowie sowieccy, którym udało się zbiec, czy właśnie Żydzi.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_12__lista__60__i__40__domena.jpeg.jpg
Lista 60 Polaków i 40 Żydów skazanych na śmierć/domena publiczna

Co było priorytetem dla nazistów – zdobycie terytorium czy eksterminacja Żydów?

I jedno, i drugie. Nawet, kiedy Niemcy wiedzieli, że przegrają wojnę, dalej kontynuowali mordowanie Żydów. Naziści wierzyli, że ich wrogowie są kontrolowani przez Żydów, że Żydzi odpowiedzialni są za komunizm, za kapitalizm, że to wszystko jest częścią ich jednego konspiracyjnego planu. Hitler i Himmler byli więc przekonani, że zabijając Żydów zabezpieczają terytorium na wschodzie. Jednocześnie Żydzi mieszkali na terenach, które Niemcy chcieli mieć w swoim władaniu, więc wszystko było ze sobą w jakiś sposób powiązane. Eksterminacja Żydów była z jednej strony sposobem na wygranie wojny, a z drugiej stanowiła pierwszy etap objęcia kontroli nad tym terytorium. Kolejnym etapem była deportacja Polaków, Ukraińców, a ostatnim osiedlenie tam Niemców.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_13__bundesarchiv.jpeg.jpg
Adolf Hitler/Bundesarchiv/CC BY-SA 3.0 de

Na ile tak naprawdę społeczeństwo niemieckie czy nawet polskie było świadome tego, co dzieje się z Żydami na terenie GG, jaki jest cel Hitlera?

Powstało na ten temat bardzo wiele publikacji, i to właśnie w Niemczech. W nich często pojawia się takie sformułowanie, że Holokaust był „jawnym sekretem”. Jeżeli ktoś bardzo chciał coś wiedzieć, to to wiedział. Są dowody na to, że ludzie na własne oczy widzieli pociągi z Żydami, które dokądś zmierzały, mijali podczas podróży obozy koncentracyjne i obserwowali dym unoszący się nad drzewami. Z przewodnika Baedekera dowiadujemy się, jakie były trasy podróży, jak wyglądały połączenia kolejowe między najważniejszymi punktami w GG. W przewodniku tego nie znajdziemy, ale my wiemy, że pociągi kursujące na tych trasach mijały obozy koncentracyjne, jak ten w Bełżcu czy w Treblince. Więc jasne jest, że tymi samymi liniami kolejowymi, którymi przewożono Żydów na śmierć, podróżowali normalni pasażerowie.

W książce odwołuję się do kilku źródeł, które udowadniają, że ludzie dobrze wiedzieli, co dzieje się w tych obozach. Jedno to wspomnienie Niemca, któremu niemiecki policjant i jego żona podczas podróży pociągiem pokazano, gdzie Żydów zabijano, a drugie to wspomnienie Żyda – Toiviego Blata, który podjął próbę ucieczki z obozu. W swoim dzienniku pisał, że gdy jechał pociągiem z normalnymi pasażerami, to w momencie, w którym pociąg przejeżdżał obok obozu, wszyscy nagle milki, zasłaniali okna i szeptali do siebie.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_14__sa__sklep__bundesarchive.jpeg.jpg
Członkowie SA przed żydowskim sklepem/Bundesarchive/CC BY-SA 3.0 de

A Niemcy mieszkający w Niemczech?

Też musieli coś wiedzieć. W ich kraju przebywało bardzo dużo Polaków. I ci wszyscy Polacy nosili na ubraniach specjalne opaski. Nie dało się tego nie zauważyć. Co ciekawe, takie opaski Polacy nosili dużo wcześniej niż Żydzi, czego wiele osób nie wie. Nie wierzę również, że farmerzy, którym przysyłano Polaków do pracy, naprawdę myśleli, że ci ludzie przyjechali tam z własnej nieprzymuszonej woli. Kolejnym źródłem informacji były listy wysyłane rodzinom przez Niemców, którzy przebywali w Polsce. Zdarzało się, że ktoś w liście napisał, że na własne oczy widział, jak mordują Żydów. Więc obecnie zdanie historyków jest takie, że Niemcy mieszkający w Niemczech musieli wiedzieć o wiele więcej niż później twierdzili, że wiedzieli

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_15__auschwitz__1943__domena__publiczna.jpeg.jpg
Oświęcim, 1943 r./autor nieznany/domena publiczna

A jak pan ocenia zachowanie Polaków podczas II wojny?

Ciężko generalizować. Na pewno było wśród Polaków wielu bohaterów, takich którzy aktywnie stawiali opór albo takich, którzy ratowali Żydów. Polacy powinni być dumni z tego, że to właśnie oni w największym stopniu pomagali Żydom. Ale to w dalszym ciągu była mniejszość. Podobnie jak mniejszość aktywnie Żydom nie pomagała – wydawała nazistom, skazywała na śmierć. Ale też nie robili tego dlatego, ponieważ byli Polakami, ale dlatego ponieważ byli ludźmi. Jednocześnie należy pamiętać, że dla większości wojna była po prostu walką o przetrwanie. To były wszystko sytuacje ekstremalne, nikt z nas nie wie, jak by się w takiej sytuacji zachował.

Oczywiście każdy z nas chciałby myśleć, że zachowałby się heroicznie, ale prawda jest taka, że większość z nas po prostu myślałaby o sobie i bliskich i robiła wszystko, żeby przetrwać. Ważne jest więc to, żeby patrzeć na ten okres z wielu perspektyw. Pod tym względem bardzo ważnym dokumentem jest dziennik Zygmunta Klukowskiego, lekarza ze Szczebrzeszyna, który mówi w nim o bardzo różnych typach zachowań ludzi podczas wojny. Podaje przykład polskiego chłopa, który wydał gestapo swojego brata zaangażowanego w działania AK. Polacy reagowali więc bardzo różnie.

http://i.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_16__e__lokajski__domena.jpeg.jpg
Przygotowania do Powstania Warszawskiego/E. Lokajski/domena publiczna

Jak pan z kolei ocenia Powstanie Warszawskie – pana zdaniem decyzja o wszczęciu Powstania była słuszna?

Nie chciałbym wyrokować, czy to dobrze czy źle, że Powstanie Warszawskie miało miejsce. Na pewno to bardzo istotny symbol heroizmu Polaków. Z drugiej strony decyzja o Powstaniu została podjęta na skutek założeń, które w konsekwencji okazały się błędne. Sama Armia Krajowa przyznała się do tego, że podziemie nie zrealizowało swoich celów – nie pokonało Niemców, nie zatrzymało Stalina. AK popełniła błąd, bo oczekiwała, że Sowieci zachowają się inaczej. Ale ten błąd był w pewnym sensie zrozumiały. Nie powinniśmy myśleć, że to wina AK, że Powstanie nie skończyło się sukcesem. Tutaj wina leży raczej po stronie Stalina.

http://j.wpimg.pl/550-500/FQ9T/ksiazki/1/jpeg_35699_17__rebis.jpeg.jpg

W jaki sposób pana zdaniem każdy z narodów – niemiecki, polski, żydowski – przedstawia to, co wydarzyło się podczas wojny? Czy każdy na swój sposób przekłamuje historię?

Każdy naród, co jest zrozumiałe, skupia się na własnych doświadczeniach. Wśród badaczy i historyków jest jednak coraz więcej takich, którzy starają się uczciwie spojrzeć na problem i mówić nie tylko z perspektywy własnego narodu, ale również pozostałych. W Niemczech w ciągu ostatnich 25 lat powstało bardzo wiele publikacji – prawdopodobnie więcej niż w innych krajach – w których podejmowano próbę konfrontacji z tym tematem. Większość materiałów, z których korzystałem pochodziło właśnie stamtąd. To, co jednak wyjątkowo mnie zaskoczyło to, jak bardzo debata, zarówno historyczna, jak i publiczna, na temat Holokaustu posunęła się w Polsce odkąd upadł komunizm.

Jest to wciąż w Polsce bardzo drażliwy temat, ale na szczęście historycy starają się spoglądać na doświadczenia ludzi z tamtych czasów w sposób coraz szerszy – mówią o różnych typach zachowań, o różnego rodzaju reakcjach, nie ograniczają się wyłącznie do określenia kat – ofiara. Nie szukają winnych w określonych grupach etnicznych. Praca historyków polega więc na tym, aby szukać równowagi w tym, co się wtedy działo, żeby dążyć do tego, aby pokazać, że ludzie, bez względu na to, czy byli to Niemcy, Polacy, Żydzi czy Ukraińcy, reagowali na wiele różnych sposobów. I to nie dlatego, że byli reprezentantami określonego narodu, ale wyłącznie dlatego, że byli po prostu ludźmi.

Rozmawiała: Ewa Jankowska/ksiazki.wp.pl

~A ja wciąż swoje [12 godzin temu]
Chwała Obrońcom Grodna,Lwowa, żołnierzom biorącym udział w bitwie pod Wytyczynem.

~POK [przed kwadransem]
@A ja wciąż swoje ^ Moi wujkowie mając 16, 18, 21 lat z przyjaciółmi razem 8-mioro rozbili w Grodnie bolszewickie więzienie uwalniając Polaków którym groził sybir. Warto wspomnieć o żydach tam zamieszkałych, którzy zdradzili Polskę i przeszli na stronę sowieckiego okupanta. A może ktoś nakręci film, świadkowie jeszcze żyją.

~Miro [7 godzin temu]
Dlaczego znowu wmawia się Polakom, że Niemcy są ich największym wrogiem? I to w rocznicę 17 września… Patrzcie na wschód!

~ared [12 godzin temu]
jacy Nazići/// zacznijmy wreszcie pisać prawde to Niemcy mordowali

~sumat123 [12 godzin temu]
to byli niemcy frajerko ,gdzieś ty szkołę kończyła tumanie

~dokumenty [10 godzin temu]
mowia same za siebie 1. surowce energetyczne w europie wschodniej na celowniku… 2. europejski okragly stol przedsiebiorcow 3. IV-rzesza-bankowe-imperium-illuminati wobec powyzszych uwazam, ze wszelkie kompetentne instytucje najwyzszych instancji we wszystkicch krajach swiata rownoczesnie powinny okrzyknac zydowskie rodziny bankierow swiata winnymi zbrodni wojennych i gospodarczych na ludzkosci i zwierzetach na calej kuli ziemskiej / nadmierne bogacenie sie jest przestepstwem i prowadzi do dalszej przestepczej dzialalnoeci niszczacej panstwa i ich kultury, dzialajacej destrukcyjnie na historie i tozsamosc innych narodow

~PamiętaMY [11 godzin temu]
Przypomiam,dzisiaj jest 17 września …

@PamiętaMY ^ Pamiętamy i nigdy nie zapomnimy, pomimo wciąż trwającej zmowie milczenia, zarówno w kręgach tzw. elity politycznej jak i w mediach. Do czasu…

~kibic Legii Warszawa [12 godzin temu]
Z notatek generała Felbera o generale Knollu-Kownackim: „Polski dowódca, którego mamy przeciw sobie, to świetna głowa. Facet broni się z największą brawurą”. Fragment z dziennika 4. Pułku grenadierów pancernych 2. DPanc SS „Das Reich”: … dowiedzieliśmy się, że w naszym sektorze znalazła się polska 1 Dywizja Pancerna. Odkąd rozpoczęła się inwazja nie spotkaliśmy żadnej innej jednostki, która biłaby się tak dobrze, jak te polskie oddziały.

~Piotr [14 godzin temu]
DZISIAJ JEST 17 WRZEŚNIA, A TYM SAMYM ROCZNICA WKROCZENIA WOJSK SOWIECKICH DO POLSKI NA PODSTAWIE TRAKTATU O GRANICACH I PRZYJAŹNI III Rzesza-ZSRR, POPULARNIE ZWANEGO PAKTEM Ribbentrop – Mołotow, A W „POLSKICH MEDIACH” NIC NA TEN TEMAT!!!!!!

~Karol 1952 [14 godzin temu]
@Piotr ^ Bo Okupacja Polski trwa nadal !

~napoleon [13 godzin temu]
@Piotr ^ Od lat pierwszy września jest tematem tabu i nasz dzieci będą tylko wiedziały że była agresja sowiecka a niemiecka agresja to cacy

~gr 10 [13 godzin temu]
@napoleon ^ Bo Niemcy to taki kulturalny naród…

~sdgf [13 godzin temu]
To jest niszczenie pomnika A. Mickiewicza w KRAKOWIE, a nie Poznaniu.

~zubek [13 godzin temu]
Najpierw trzeba dobrze się nauczyć historii, a potem się wypowiadać i umieszczać fotografie. „Gratulacje” dla zespołu WP zdjęcie powyższe to Kraków a nie Poznań.

~KICKO [13 godzin temu]
Kolejny obraz tego że NIemiaszki wcale nie były złe tylko ich papa Hitler i wąskie grono nazioli zaślepiły i omamiły biednych ludzi którzy w ogóle nie chcieli tysiącami hailować przed swym wodzem. Tak tak pewnie jeszcze opisał jak to ,,polscy bandyci” napadali niczego nieświadomych turytów z rzeszy. Bo tylko czekać aż ktoś napisze książkę że tylko My chętnie pracowaliśmy dla Hitlera bo Niemców do tego zmuszono i oni nic nie wiedzieli. Za to Polacy chętne bo chciei pozbyć się Żydów. Taki obraz nam pompują media, a my jak owieczki poprzez naszych celebrytów przepraszamy i przyznajemy się w ten sposób do tego co mówią.

~Amtyfaszysta [13 godzin temu]
Niemcy, Niemcy ponad wszystko są winni ludobójstwa w XXw. Bez nich ludobójstwo rosyjskie (oprócz ofiar do 1939r.) i ukraińskie nie nabrało by takiego rozmachu.

~ed [13 godzin temu]
Cyt. „Ewa Jankowska: Gdy podejmujemy temat tego, co działo się w Polsce za czasów Holokaustu…” Dla Polakow to nie byl czas Holokaustu/Szoah lecz ponowna okupacja /niemiecka i po 17.09 rosyjska/ ziem polskich, II ws, itd, itp ale nie Holokaust. Ten termin odnosi sie do Zydow polskich i innych panstw europejskich, ale nie do narodowosci jako takiej. Dziennikarze nagminnie myla pojecia narodowosci z obywatelstwem. Chyba, ze p. Jankowska rozmawia z p. Winstone’m z poziomu utozsamiania sie i byciem przedstawicielem narodu zydowskiego. Wtedy zastosowane sformulowanie bedzie od biedy akceptowalne.